การพัฒนาความคิดสร้างสรรค์

ปุณิกา |
06/08/2014

เมื่อพูดถึงหลักการดำเนินชีวิตอย่างมีความสุขในทางพุทธศาสนา เรามักนึกถึงหลักกาใช้ปัญญาในการดำเนินชีวิตการดำเนินชีวิตด้วยการใช้ปัญญาเป็นเครื่องมือ ย่อมทำให้ชีวิตของเรามีความสุขหรืออย่างน้อยก็ทำให้เรามีภูมิคุ้มกันต่อเรื่องร้ายๆที่เข้ามาในชีวิต ทำให้รารู้ว่าจะจัดการกับเรื่องไม่ดีเหล่านั้นอย่างไร ปัญญาจึงถือเป็นหัวใจสำคัญของการมีชีวิตอย่างเป็นสุข แต่ปัญหาสำคัญก็คือ เราเข้าใจความหมายของมันมากน้อยแค่ไหน สมัยเรียนหนังสือเราถูกสอนว่าปัญญาถูกแบ่งออกเป็นหลายระดับ แต่ละระดับมีวิธีการฝึกฝนที่แตกต่างกัน เรารับรู้ เราจำได้ แต่เราเคยเรียนรู้และนำไปใช้เพื่อให้เกิดความเข้าใจจริงๆหรือไม่ผมว่าพวกเรายังมีความเข้าใจแบบผิวเผินมากๆกับเรื่องนี้ บางคนรับรู้แต่เพียงว่าคนเรียนเก่งๆ คนไอคิวสูงๆ หรือคนที่เป็นอัจฉริยะเท่านั้นที่เรียกว่าเป็นคนมีปัญญา ซึง่ผมคิดว่าเป็นมุมมองที่คับแคบมากๆ หรือเราอาจเคยได้ยินคำพูดที่ว่า ยิ่งอ่านมาก ยิ่งรู้มาก ความรู้มากที่ได้จากการอ่านนี้ เรียกว่าเป็นปัญญาได้มั้ย ถ้าใช่แปลว่าคนที่เรียนสูงๆ จบด็อกเตอร์ต้องมีปัญญาสูงกว่าคนที่จบ ป.4 รึเปล่า สำหรับผมก่อนที่จะอ่านหนังสือเล่มนี้ ก็พอเข้าใจว่า ปัญญากับความฉลาดหรือไอคิว น่าจะมีความหมายต่างกัน แต่ก็ยังไม่สามารถอธิบายได้ว่ามีความแตกต่างกันยังไง พูดง่ายๆก็คือ ยังให้คำจำกัดความของปัญญาไม่ได้นั่นเอง แต่หลังจากได้อ่านหนังสือเล่มนี้แล้ว ผมว่าผมได้จัดระเบียบความคิดของตัวเองใหม่ หมายความว่าผมมีมุมมองต่อคำว่าปัญญาในอีกมิติหนึ่ง จากเดิมที่เข้าใจว่าปัญญาเป็ฯเรื่องในทางปรัชญา เป็นเรื่องของการฝึกฝนในแบบพุทธ หรือเป็นคำอธิบายในเชิงศาสนา แต่หนังสือเล่มนี้ทำให้ผมมองเห็นปัญญาในมิติที่เป็นวิทยาศาสตร์มากขึ้น คือปัญญาของคนเรามันเกิดขึ้นจากกกระบวนการการเรียนรู้และการทำงานของสมองนี่แหละ แล้วก็ผสานกับการทำงานของจิตไร้สำนึกที่เป็นไปโดยอัตโนมัติ เหมือนกับการที่เราหายใจ หรือการที่เราเหงื่อไหลเวลาเจอแดดร้อนๆ อะไรทำนองนั้น เพราฉะนั้นหนังสือเล่มนี้ ในเบื้องต้นคุณจะไดเรียนรู้เรื่องราวของสมองของมนุษย์กับการทำงานของสันชาตญาน วิธีการทำงานของมัน เทคนิคในการพัฒนาปัญญาของคุณ ซึง่น่าสนใจและไม่เคยรู้มาก่อนว่ามันมีวิธีรู)แบบการฝึกที่เป็นระบบแบบนี้ด้วย ซึ่งผมว่าเป็นเรื่องที่น่าทดลองทำดี และมันน่าสนใจมากกว่าการไปนั่งสมาธิฝึกจิต เดินจงกรม อะไรทำนองนั้น แต่ปัญหาใหญ่ของหนังสือเล่มนี้น่าจะมีอยู่สองประการคือ หนึ่ง อ่านเข้าใจยากพอสมควร คือในเชิงเนื้อหาก็เข้าใจยากอยู่แล้วเวลาที่เราพยายามอธิบายเรื่องปัญญา เรื่องสมอง ข้อสองคือต้นฉบับถูกเขียนเป็นภาษาญี่ปุ่นโดยผู้ที่มีความรู้ด้านนี้โดยเฉพาะ พอมาแปลเป็นภาษาไทยโดยผู้แปลอีกคนหนึ่ง การสื่อความหมายเรื่องยากๆก็อาจคลาดเคลื่อนไปได้ แอบหวังว่าหนังสือแบบนี้น่าจะเขียนโดยคนไทยบ้าง แต่ก็คงไม่ใช่เรื่องใหญ่อะไรมาก ถ้าคุณอ่านทบทวนซ้ำบ่อยๆก็พอเข้าใจได้