นิพพานได้ในทุกขณะปัจจุบัน เพื่อเห็นโลกฯ

ปุณิกา |
17/08/2014

การบรรลุธรรมขั้นสูงสุดหรือบรรลุนิพพานคือหัวใจของการศึกษาพระพุทธศาสนา แต่สิ่งที่เรียกว่าเป็นหัวใจหรือสิ่งสำคัญที่สุดนี้กลับเป็นสิ่งที่เข้าใจยากและอธิบายได้ยากที่สุดเลยก็ว่า ซึ่งแม้ผู้ที่อ้างตนว่าบรรลุนิพพานแล้วนั้นเมื่อมาอธิบายให้คนธรรมดาฟังก็ยังไม่สามารถอธิบายได้เข้าใจ กลายเป็นต้องพูดกันในทำนองว่า นิพพานนั้น เป็นเรื่องที่อธิบายด้วยคำพูดไม่ได้ต้องสัมผัสด้วยตนเองถึงจะเข้าใจ พาลให้คิดเปรียบเทียบไปไกลว่า ถ้าถามว่าความตายเป็นอย่างไรก็คงไม่มีใครอธิบายได้นอกจากจะลองตายเอง เมื่อเป็นแบบนี้นิพพานก็เลยเป็นเรื่องที่ถูกละเลย แล้ววางไว้บนหิ้งอยู่แบบนั้น เพราะคนส่วนใหญ่คิดว่าไม่มีทางที่จะเข้าถึง ไม่มีทางที่สามารถจะเข้าใจได้ในชาตินี้อะไรทำนองนั้น หนังสือเรื่องนิพพานได้ในทุกขณะปัจจุบันเล่มนี้ จึงพยายามจะลองเปลี่ยนความคิดและความเชื่อของพุทธศาสนิกชนเกี่ยวกับนิพพานเสียใหม่ เพื่อไม่ให้นิพพานนั้นเป็นเรื่องไกลตัวอีกต่อไป แต่ถ้าถามความเห็นส่วนตัวว่าอ่านแล้วทำให้สามารถเปลี่ยนทัศนคติที่มีต่อคำว่านิพพานได้สมเจตนาของผู้เขียนหรือไม่ ก็ขออนุญาตตอบตรงๆว่าไม่ สาเหตุก็คือ ประการแรกอุปสรรคทางภาษา เรื่องนี้เป็นปัญหามากในการเขียนหนังสือของพระ เพราะมักจะเลือกใช้ภาษาที่ไม่คุ้นเคย อ่านแล้วต้องแปลไทยเป็นไทยอีกชั้นหนึ่ง ถ้าเจตนาของผู้เขียนต้องการทำเรื่องยากให้เป็นเรื่องง่าย ก็คิดว่าล้มเหลวในแง่นี้ ประการที่สองคือการวางหลักเพียงสามประการในการเดินไปสู่นิพพาน ได้แก่การมีความเห็นที่ถูกต้อง การปฏิบัติที่ถูกต้อง และการมีความเข้าใจความหลุดพ้นที่ถูกต้องซึ่งแม้หลักการดังกล่าวจะเป็นสัจธรรมที่เป็นจริงและเป็นทางที่จะไปสู่นิพพานได้ แต่การอธิบายแบบกว้างๆแบบนี้ไม่ได้ช่วยให้เกิดความรู้สึกว่านิพพานเป็นเรื่องใกล้ตัว หมายความว่าอ่านหลักการแล้วเข้าใจความหมาย แต่ไม่รู้สึกถึงความหมายนั้น เป็นหนังสือที่เหมาะกับการอ้างอิงเป็นตำรา แต่ไม่เหมาะกับการอ่านเพื่อทำความเข้าใจให้เข้าใกล้นิพพานมากขึ้น ในส่วนของข้อดีของหนังสือเล่มนี้ก็น่าจะเป็นส่วนของบทสรุป ที่ทำให้เราได้เห็นภาพรวมของนิพพานที่เป็นเป้าหมายสูงสุดในทางพระพุทธศาสนา ว่าเราจะเข้าถึงนิพพานได้เราต้องตื่นรู้ทั้งกายและใจ ออกจากโลกของตรรกะเหตุผล และจิตสามัญสำนึก แล้วสัมผัสกับสัจธรรมของธรรมชาติโดยตรงด้วยตนเอง ประกอบกับการฝึกปฏิบัติบำเพ็ญภาวนาเพื่อฝึกสติสัมปชัญญะของตัวเองให้จดจ่ออยู่กับปัจจุบันขณะ หลุดออกจากกระบวนการคิดแบบตรรกะธรรมดา แต่ปล่อยให้ทุกอย่างเป็นไปตามธรรมชาติ การฝึกฝนบ่อยๆจะทำให้เราเกิดประสบการณ์และจากประสบการณ์นั้นเองจะนำไปสู่ความเข้าใจที่แท้จริง