กระบวนการเรียนรู้ แนวคิด ความหมาย และบทเรียนในสังคมไทย

ปุณิกา |
06/08/2014

ผมมีข้อสงสัยอย่างหนึ่งเกี่ยวกับหนังสือเล่มนี้คือ เกี่ยวกับวัตถุประสงค์ของหนังสือที่ยังไม่ค่อยชัดเจนว่ามีวัตถุประสงค์อย่างไร จะว่าเป็นหนังสือวิชาการที่อธิบายความหมายและภาพรวมของกระบวนการเรียนรู้ก็ใช่ แต่ความไม่ชัดเจนก็คือ เมื่อเรารู้แล้วว่าอะไรคือกระบวนการเรียนรู้ กระบวนการเรียนรู้มีที่มาอย่างไร วิธีการสร้างกระบวนการเรียนรู้ทำอย่างไร ความไม่ชัดเจนคือ แล้วยังไงต่อ เราเอาความรู้ทีได้ไปใช้ทำอะไร หนังสือเล่มนี้เหมือนกับเป็นการรวบรวมข้อมูล ปรากฏการณ์ในแง่มุมต่างๆที่เกิดขึ้นในสังคมไทย แล้วนำเสนอว่าสังคมไทยมีลักษณะเป็นอย่างไร คนไทยมีกระบวนการเรียนรู้เป็นอย่างไร อนาคตของสังคมไทยภายใต้กระบวนการเรียนรู้แบบนั้นจะเป็นอย่างไร เป็นเหมือนรายงานแจ้งให้ทราบมากกว่า ความรู้ที่ได้มาใครควรเอาไปต่อยอดปรับใช้ รัฐบาล? หน่วยงานภาครัฐที่มีบทบาทเกี่ยวข้องกับการพัฒนาสังคม? หรือผู้อ่านที่เป็นประชาชนทั่วไป? ที่เขียนมาแบบนี้ไม่ได้หมายความว่าหนังสือเล่มนี้ไม่มีประโยชน์ ถ้ามองลึกลงไป หนังสือเล่มนี้มีประโยชน์ ราทุกคนใช้ชีวิตอยู่ร่วมกันในสังคม ชีวิตประจำวันของพวกเราต้องพบเจอ มีปฏิสัมพันธ์กับผู้คนหลากหลาย เราใช้ชีวิตนอกบ้านมากกว่าในบ้าน เราดูโทรทัศน์ อ่านหนังสือ เล่นอินเตอร์เน็ต กินข้าว ดูหนัง ฯลฯ กิจกรรมต่างๆเหล่านี้ เป็นส่วนหนึ่งของกระบวนการการเรียนรู้ พูดง่ายๆก็คือ เราเรียนรู้จากประสบการณ์ ซึ่งผลลัพธ์ที่ได้คือ ความรู้ความเข้าใจในเรื่องนั้นๆ ผลที่ตามมาก็คือ เราจะคิดเป็นทำเป็น เราจะรู้ว่าควรปฏิบัติตัวอย่างไรเมื่อเจอสถานการณ์หนึ่งๆ เราควรวางตัวอย่างไรเมื่อเจอสถานการณ์ที่มีผู้คนหลากหลาย พูดง่ายๆก็คือเราเรียนรู้ เราเข้าใจ เรามีภูมิคุ้มกัน เราปฏิบัติต่อตัวเองเป็น(เข้าใจตัวเอง) เราปฏิบัติต่อผู้อื่นในการอยู่ร่วมกันเป็น(เข้าใจสังคม) สุดท้ายเราสามารถอยู่ร่วมกันได้อย่างมีความสุข ด้วยความรัก ความเข้าใจ ความมีมิตรไมตรีต่อกัน สำหรับผมตอนที่น่าสนใจของหนังสือเล่มนี้คือตอนที่ว่าด้วยการสะท้อนบทเรียนการเรียนรู้ของสังคมไทย ผู้เขียนได้ยกตัวอย่างเหตุการณ์หรือกรณีศึกษาต่างขึ้นมาเพื่อตรวจสอบว่า คนไทยเรียนรู้อะไรบ้างจากกรณีเหล่านั้น ยกตัวอย่างเช่นผู้ป่วยชาวไทยคนหนึ่งไปรักษาอาการป่วยกับหมอฝรั่ง หมอคนนี้ได้สะท้อนพฤติกรรมของผ็ป่วยชาวไทยออกมาว่า ผู้ป่วยชาวไทยไม่สนใจที่จะรับรู้ว่ายาที่กินเข้าไปจะมีผลอย่างไรกับร่างกาย ถ้ากินเกินขนาดจะมีอันตรายอย่างไร เค้าต้องการได้ยาตามที่ตัวเองเชื่อว่ารักษาโรคได้เท่านั้น จากเรื่องนี้แสดงให้เห็นว่าผู้ป่วยแบบไทยๆขาดเหตุผลทางด้านวิทยาศาสตร์ ไม่สนใจในความรู้ ปิดกั้นความรู้ใหม่ที่ขัดแย้งกับความต้องการที่มีอยู่ในขณะนั้น อีกนัยหนึ่งก็คือยึดถือความต้องการมากกว่าความรู้ อีกตอนหนึ่งที่น่าสนใจคือการบอกข้อเท็จจริงที่ชี้ให้เห็นว่าสังคมไทยเป็นสังคมที่มีลักษณะผสมผสานระหว่างความเป็นพื้นบ้านกับความเป็นตะวันตก ผมว่าหนังสือเล่มนี้เหมาะกับการศึกษาเพื่อเรียนรู้ตนเอง เพื่อเข้าใจความเป็นไทยในแบบที่เราเป็นกันอยู่ เป็นหนังสือที่น่าสนใจเล่มหนึ่ง