เกาให้ถูกที่คัน

ปุณิกา |
01/08/2014

หากเราเป็นคนไทยคนหนึ่งที่เฝ้ามองดูสังคมไทยตลอดระยะเวลาที่ผ่านมา เราจะเห็นปัญหามากกว่าการแก้ปัญหา ความเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นในสังคมดูเหมือนจะเป็นความเปลี่ยนแปลงในทางลบมากกว่าจะเป็นความเปลี่ยนแปลงในทางบวก ปัญหาเก่าเรื้อรังที่สั่งสมมานานก็ยังคงอยู่ไม่ได้รับการแก้ไข ในขณะที่ปัญหาใหม่ก็เกิดเพิ่มขึ้นมาเรื่อยๆไม่จบไม่สิ้น ผมเชื่อว่าคนไทยหลายคนเริ่มท้อแท้และหมดหวังกับการเห็นประเทศก้าวผ่านความด้อยพัฒนาไปสู่การเป็นประเทศที่พัฒนาแล้ว คำถามก็คือเราจะจัดการกับเรื่องที่เป็นอุปสรรคขัดขวางการพัฒนาประเทศเหล่านี้อย่างไร เวลาเรามองการแก้ปัญหาของประเทศ เราก็มักจะมองในภาพใหญ่มากกว่าที่จะมองจากตัวเราเอง เรามักมองไปที่รัฐบาล เรามองไปที่ผู้มีหน้าที่เกี่ยวข้องโดยตรงทั้งภาครัฐและภาคเอกชน เรามองไปที่ผู้มีอำนาจในบ้านเมืองโดยหวังให้คนเหล่านั้นช่วยทำหน้าที่ของตนเองให้เข้มแข็งคุ้มกับเงินเดือน เงินภาษีที่ประชาชนจ่ายหน่อย น้อยคนนักที่จะมองปัญหาโดยเริ่มจากการทบทวนตัวเองก่อน ผมเข้าใจว่าหนังสือเล่มนี้กำลังจะบอกว่าการเกาให้ถูกที่คัน ก็ต้องเริ่มเกาที่ตัวเราเองนี่แหละ ซึ่งก็หมายถึงเกาที่จิตใจของเราก่อน เมื่อพูดถึงการเกาใจก็คงหนีไม่พ้นเรื่องธรรมะอีกแล้ว เพราะสุดยอดของเครื่องที่ใช้เกลาใจหรือเกาใจให้หายคันได้ดีที่สุดก็คงหนีไม่พ้นเรื่องธรรมะ ใจหรือจิตวิญญาณของคนนี่แหละคือต้นตอของปัญหาทุกอย่าง หากเราสามารถแก้ปัญหาจิตใจหรือจิตวิญญาณของคนได้ ความคิดของคนก็จะเปลี่ยน เมื่อความคิดของคนเปลี่ยน จึงจะเกิดพลังในการขับเคลื่อนไปสู่การแก้ปัญหาในระดับสังคมและในระดับประเทศต่อไป คือเป็นการมองในมุมที่ว่าเมื่อคนคือผู้สร้างชาติและสร้างทุกอย่างในสังคม เวลาที่มีปัญหาเกิดขึ้นก็ต้องหันไปที่จุดเริ่มต้นนั่นก็คือคนก่อนเป็นอันดับแรก สิ่งนี้ผู้เขียนเรียกว่าเป็นการแก้ปัญหาในทางจิตวิญญาณเพื่อให้เกิดความคิดอ่านใหม่ๆ เมื่อเกิดความคิดใหม่ๆแล้วก็จะมีทัศนคติและค่านิยมใหม่ๆตามมา เป็นทัศนคติและค่านิยมที่อยู่บนพื้นฐานของศีลธรรม จริยธรรม มีความละอายและเกรงกลัวต่อความชั่ว มีจิตใจทีเสียสละ มีความรับผิดชอบต่อส่วนรวม ต่อไปเมื่อทัศนคติและค่านิยมเปลี่ยนแล้วก็จะเกิดพลังขับเคลื่อนไปสู่การแก้ปัญหาของประเทศไม่ว่าจะเป็นปัญหาเศรษฐกิจ สังคม วัฒนธรรม สิ่งแวดล้อม การศึกษาและที่สำคัญคือปัญหาการเมือง และเมื่อปัญหาถูกสะสางก็จะเข้าสู่ขั้นตอนของการสร้างวัฒนธรรมใหม่ สร้างสังคมใหม่ เป็นสังคมที่มีความเข้มแข็ง ประชาชนในสังคมมีคุณภาพชีวิตที่ดี ผมคิดว่าหลักการที่นำเสนอในหนังสือเล่มนี้เป็นหลักการที่ดี และเป็นหลักสากลที่ไม่ว่าประเทศไหนก็ควรใช้แนวทางแบนี้ในการพัฒนาประเทศเพื่อไปสู่สังคมที่มีความสุขแบบยั่งยืน แต่ปัญหาสำคัญของผู้เขียนก็คือ ผู้เขียนให้ความสำคัญกับการพัฒนาทางจิตวิญญาณที่มีความเป็นนามธรรมสูงมาก เรื่องแบบนี้เป็นเรื่องของปัจเจกชนแต่ละคนที่มีความเชื่อ ความคิด การศึกษา และสติปัญญาที่แตกต่างกัน เราจะมีวิธีการอย่างไรที่จะทำให้คนที่มีความแตกต่างกันแบบนี้สามารถพัฒนาจิตวิญญาณไปในแนวทางที่เข้าใจตรงกันได้ ดังนั้นผมเลยคิดว่า หากต้องการจะปลูกฝังค่านิยมใหม่อะไรบางอย่างให้เกิดขึ้นกับสังคมไทย คงหนีไม่พ้นการปลูกฝังผ่านระบบการศึกษาก่อนเป็นอันดับแรก เสียดายที่ผู้เขียนกล่าวถึงเรื่องนี้น้อยไปหน่อยและไม่ได้นำเสนอแนวทางการปฏิรูปจิตวิญญาณอย่างเป็นรูปธรรมที่สามารถใช้กับคนหมู่มากได้