นิทานคุณธรรม

ปุณิกา |
14/08/2014

ถ้าจะพูดถึงการปลูกฝังคุณธรรมให้เกิดขึ้นกับคนในสังคม การใช้คำว่าปลูกฝังคุณธรรมน่าจะเหมาะสำหรับเด็กๆมากกว่าปลูกฝังคุณธรรมให้ผู้ใหญ่ เพราะอย่างที่ภาษิตโบราณกล่าวไว้ว่า ไม้อ่อนดัดง่าย ไม้แก่ดัดยาก การสร้างตัวตนควรเริ่มตั้งแต่ตอนที่ยังเป็นเด็ก เพราะโอกาสที่เด็กจะซึมซับเอาข้อคิดความดีงามต่างๆนั้นมีมากกว่าผู้ใหญ่ จริงๆแล้ววิธีการปลูกฝังคุณธรรมนั้นคงมีมากมายหลายวิธี โดยอาจเริ่มตั้งแต่สถาบันพื้นฐานอย่างครอบครัว แล้วค่อยพัฒนาขึ้นสู่การปลูกฝังคุณธรรมจริยธรรมในโรงเรียน เพื่อให้เด็กๆได้เรียนรู้วิธีการที่จะอยู่ร่วมกันกับคนอื่นในสังคมที่กว้างขึ้นเรื่อยๆ การสร้างคุณธรรมจากครอบครัวนั้น อาจเริ่มต้นด้วยการปลูกฝังลักษณะนิสัยที่ดีที่เป็นประโยชน์ต่อตัวเองก่อน เช่นการเป็นคนขยันอดทน การเป็นคนรับผิดชอบต่อหน้าที่ของตัวเอง การเป็นคนตรงต่อเวลา มีความซื่อสัตย์ มีกิริยามารยาทที่ดีงาม เป็นต้น เมื่อเข้าสู่รั้วโรงเรียนจึงค่อยพัฒนาสู่คุณธรรมเพื่อการอยู่ร่วมกันกับผู้อื่น อย่างเช่น การเป็นคนตรงต่อเวลา ไม่โลภมาก การเป็นคนเสียสละ มีความเที่ยงธรรม มีความสามัคคี มีความกตัญญู เป็นต้น จะเห็นว่าวิธีการปลูกฝังคุณธรรมที่กล่าวมาทั้งสองแบบนั้นมีมากมายหลายวิธี แต่มีวิธีหนึ่งที่ง่ายและนิยมใช้กันมากที่สุดคือการใช้นิทานนั่นเอง หนังสือเรื่องนิทานคุณธรรมเล่มนี้เป็นหนึ่งในความพยายามที่จะเผยแพร่การสร้างคุณธรรมให้เกิดขึ้นกับคนในสังคมทั้งคุณธรรมในระดับตนเองและในระดับสังคม โดยมีเป้าหมายเพื่อการพัฒนาสังคมในภาพรวมให้ดีขึ้นกว่าที่เป็นอยู่ ถ้าจะพูดว่าผู้เขียนหวังให้นิทานเป็นเครื่องมือในการเปลี่ยนแปลงสังคม ฟังแล้วอาจดูเป็นเรื่องไร้สาระ และเป็นไปไม่ได้ แต่ในความเป็นจริงเราต่างรู้ดีว่าปัญหาสังคมที่เป็นอยู่ทุกวันนี้ล้วนมีสาเหตุมาจากความบกพร่องทางคุณธรรมและจริยธรรมด้วยกันทั้งนั้น แม้เราไม่อาจคาดหวังให้ทุกคนมีคุณธรรมเทียบเท่ากันหมด แต่เราก็สามารถคาดหวังให้คนมีคุณธรรมมากขึ้นได้ การพัฒนาสังคมด้วยการเริ่มจากการพัฒนาคนนี่แหละจะเป็นวิธีการพัฒนาที่ยั่งยืนและสามารถแก้ปัญหาได้ตรงจุดมากที่สุด อย่างที่บอกไปแล้วว่านิทานเล่มนี้จะแบ่งเนื้อหาออกเป็นสองส่วนหลักคือเนื้อหาที่เกี่ยวกับคุณธรรมเพื่อการพัฒนาตนเอง เช่น การเป็นคนตรงต่อเวลา มีความซื่อสัตย์ มีกิริยามารยาทที่ดีงาม การเป็นคนมีเชาน์และไหวพริบ การเป็นคนใฝ่รู้ พึ่งตนเอง และคุณธรรมเพื่อการอยู่ร่วมกับผู้อื่น เช่น การรู้จักพอ ไม่โลภ ความสามัคคีไม่แตกแยก และความกตัญญู โดยลักษณะของนิทานแต่ละเรื่องจะมีเนื้อหาที่อ่านได้ทุกเพศทุกวัย ไม่จำกัดเฉพาะเด็กๆเท่านั้น การเล่าเรื่องก็มีความคมคายทั้งในแง่เนื้อหาคุณธรรมและภาษาที่ใช้ ตัวอย่างเช่นนิทานเรื่องตาปูดัดนิสัย เป็นเรื่องราวที่พ่อสอนลูกชายของตนว่าทุกครั้งที่ลูกโมโหหรือทะเลาะกับใคร ให้ลูกตอกตาปูลงไปตัวหนึ่งบนรั้วที่ลานบ้าน วันแรกลูกชายของเขาตอกตาปูลงไป 37 ตัว วันต่อๆมาเขาเรียนรู้ที่จะควบคุมอารมณ์ได้มากขึ้น ทำให้ตาปูที่ตอกก็ค่อยๆลดลง จนไม่เหลือตาปูซักตัวที่ตอกลงไปอีก จากนั้นพ่อก็สอนลูกอีกว่าจากนี้ไปถ้าวันใดลูกไม่มีอารมณ์โกรธให้ไปถอนตาปูออกทีละตัว เวลาผ่านไปตาปูก็ค่อยๆถูกถอนออกจนหมดเกลี้ยง แล้วพ่อก็พาลูกมาที่รั้วแล้วสอนลูกว่า จงดูรอยตาปูบนรั้วนั้นสิ มันเป็นเหมือนรอยแผลที่ไม่มีวันฟื้นฟูให้กลับมาเหมือนเดิมได้ เหมือนกับที่ลูกไปทะเลาะกับคนอื่นมา ลูกได้สร้างบาดแผลไว้ในใจเขา ซึ่งยากที่จะทำให้หายสนิท ฉะนั้นลูกต้องหลีกเลี่ยงที่จะทำร้ายจิตใจคนอื่น