นอกรั้วโรงเรียน

ปุณิกา |
06/08/2014

ถ้าถามว่าทำไมประเทศไทยยังเป็นประเทศกำลังพัฒนาอยู่ เราได้ยินคำนี้มานานแล้ว ทำยังไงประเทศไทยถึงจะเป็นประเทศที่พัฒนาแล้วได้ คำตอบหลักๆก็คงมีอยู่สองคำตอบคือ หนึ่งเราต้องแก้ปัญหาทุจริตคอรัปชั่นให้ได้ และข้อสองก็คือ เราจะต้องปฏิรูปการศึกษาของประเทศเพราะการศึกษาคือพื้นฐานสำคัญของการแก้ไขปัญหาทุกเรื่อง ผมว่าทุกคนก็คงเคยได้ยินคำตอบประมาณนี้ แต่คำถามคือทั้งที่เราต่างก็รู้สาเหตุว่าทำไมประเทศไทยถึงยังล้าหลังอยู่แบบนี้ แล้วทำไมเราถึงยังแก้ปัญหาอะไรไม่ได้เลย ผมว่าคำถามแบบนี้เริ่มยากขึ้นและหลายคนคงหาคำอธิบายไม่ได้ แม้จะพยายามหาจากกูเกิ้ลแล้วก็คงไม่ได้ช่วยอะไรขึ้นมามากนัก ผมว่าคนที่น่าจะตอบคำถามเหล่านี้ได้ดี น่าจะเป็นคนที่เติบโตมาในสังคมไทยมานานระยะหนึ่งซึ่งนานพอที่จะเห็นปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นในสังคมไทยได้หลากหลายมิติรอบด้าน แล้วก็ต้องเป็นคนที่มีบทบาทหรือนำพาตัวเองไปสู่การทำงานเพื่อสังคมส่วนรวมด้วย ถึงจะมีมุมมองที่สอดคล้องกับความเป็นจริง ซึ่งอาจารย์นิธิ เอียวศรีวงศ์ เป็นนักวิชาการคนหนึ่งที่เป็นที่ยอมรับกันโดยทั่วไปว่าเป็นนักปราชญ์ของประเทศ เพราะไม่เพียงแต่อาจารย์จะเป็นนักประวัติศาสตร์ แต่อาจารย์ยังเป็นนักสังคมวิทยาที่มีความรู้ความเข้าใจในสังคมไทยในหลากหลายมิติทั้งวัฒนธรรม เศรษฐกิจ การเมือง และที่สำคัญคือการศึกษา หนังสือเล่มนี้เป็นมุมมองของอาจารย์เกี่ยวกับวัฒนธรรมการศึกษาของสังคมไทยในแง่มุมต่างๆที่ครอบคลุมรอบด้าน ทั้งในด้านความเป็นครูในสังคมไทย นักเรียน โครงสร้างทางการศึกษาแบบไทย วัฒนธรรมการเรียนการสอนแบบไทย ซึ่งเดิมเคยเป็นบทความที่ถูกเขียนไว้ในมติชนสุดสัปดาห์ ซึง่เนื้อหาก็เป็นการวิเคราะห์สิ่งที่เกิดขึ้นในสังคมการศึกษาของประเทศ มุมมองของอาจารย์ที่มีต่อเรื่องนั้นๆเป็นอย่างไร ทัศนะในการปรับปรุงเปลี่ยนแปลงสิ่งที่เป็นปัญหา เป็นต้น ในภาพรวมของหนังสือเล่มนี้ ผมประทับใจตรงที่ เป็นการนำเสนอความจริงอย่างตรงไปตรงมา เป็นเนื้อหาที่สะท้อนให้เห็นถึงอุปสรรคสำคัญของการปฏิรูปการศึกษาของประเทศซึง่คุณภาพและทัศนคติโบราณที่มีอยู่ในตัวบุคลากรที่เกี่ยวข้องกับระบบการศึกษาไทย การเรียนแบบไทยๆเป็นการเรียนเพื่อตอบสนองความต้องการทางเศรษฐกิจของตนเองหรือเพื่อรับใช้ระบบเศรษฐกิจและการเมือง มากกว่าเป็นการเรียนเพื่อเอาความรู้ไปรับใช้สังคม และที่สำคัญการปฏิรูปการศึกษาที่ทำกันอยู่ก็เน้นการเรียนการสอนในห้องมกกว่าการปฏิรูปเพื่อให้สังคมไทยเป็นสังคมแห่งการเรียนรู้อย่างแท้จริง ส่วนตัวแล้วผมชอบเรื่องวัฒนธรรมวิทยาศาสตร์มากที่สุด เพราะเมื่อมองไปรอบตัว สังคมไทยแม้จะมีความเจริญทางเทคโนโลยีที่ไม่ถึงกับขี้เหร่ ไม่น้อยหน้าประเทศอื่นมากนัก แต่สังคมไทยก็ยังเป็นสังคมที่เต็มไปด้วยความเชื่อ คนในสังคมยังไม่มีความกล้าหาญทางความคิดมากพอที่จะยอมรับความจริงที่เกิดขึ้นในสังคม เรายังเป็นสังคมที่ยึดมั่นในขนบธรรมเนียมและค่านิยมที่ล้าหลังมากเมื่อเทียบกับประเทศอื่นในสังคมโลก แม้แต่ครูวิทยาศาสตร์หรือคนที่เรียนจบวิทยาศาสตร์ก็ยังไม่อาจสอนหรือคิดให้เป็นวิทยาศาสตร์ได้ แล้วเราจะไปคาดหวังอะไรให้สังคมไทยเป็นสังคมในวัฒนธรรมวิทยาศาสตร์ สุดท้ายคือถ้าคุณอยากอ่านมุมมองของนักวิชาการคนหนึ่งต่อปัญหาการศึกษาของประเทศอย่างเป็นจริงที่สุด ผมแนะนำว่าคุณไม่ควรพลาดหนังสือเล่มนี้